DİLİN ÖZELLİĞİNE AİT ÖN AÇIKLAMA

 

İsimlerin cinsiyeti bazı dillerin gramerinde önemli bir rol oynar. Dünyanın birçok yerinde kullanılan değişik dillerde bu cinsiyetler ön plana çıkar. Bu diller başta Arapça, Almanca, Romence, Fransızca, İspanyolca, Portekizce ve İtalyanca ,Arnavutça ve bazı dillerde kullanılmaktadır. Bizim alışık olmadığımız bir yapı da Arnavutça’yı yeni öğrenenler sıkıntı yaşamaktadırlar.

Arnavutça öğrenmeye ilk başlayanlar “lapsi” kalem kelimesinin neden eril veya dişil olduğunu araştırır, kendince bir açıklama bulamazsa  dil öğrenmede sıkıntı çekeceğini düşünür. Oysa öğrenmeyi zamana yayınca eril ve dişil kelimelerin olduğunu ve bu kelimelere göre değişiklikler olabileceğinin farkına varacaktır.

 

İleride tekrar anlatılacak olmasına rağmen kısa iki örnekle bu durumu açıklayalım:

 

Eril  örnek:

Dokumenti: belge ,döküman

Ai  :  O (eril)

im: benim

             “Dokumenti” kelimesi eril olduğu için cümle kurulmaya başlarken eril “o” kelimesi “Ai” ile başlaması gerekir ayrıca “benim” kelimesini eril kelime olan “im” ile kullanılır.       

Ai është dokumenti  im.                            Bu benim dökümanım.

 

 

Dişil örnek:

bileta: bilet

Ajo:  O (dişil)

ime: benim

             “bileta” kelimesi dişil olduğu için cümle kurulmaya başlarken eril “o” kelimesi “Ajo” ile başlaması gerekir ayrıca “benim” kelimesini dişil kelime olan “ime” ile kullanılır.       

Ajo është bileta  ime.                                 Bu benim biletim.

 

 

Arnavutça öğrenmek isteyenlere yukarıdaki örnekleri verdikten sonra ileride açıklayacağımız bir konuya da kısaca değinerek örnekler verelim.Kelimelerin çoğul şekilleri değişiklik göstermektedir.

 

Ai është dokumenti  im.                            Bu benim dökümanım.

Ato janë dokumentet e mia.                      Bunlar benim dökümanlarım.

 

Bu örnekte  eril “ doküman” kelimesinin çoğulu “dokumentet”  olmuş ve ayrıca “ benim” kelimesi bu çoğul isimle “e mia “ şeklinde kullanılmıştır.

 

 

Ajo është bileta  ime.                                      Şu benim biletim.

Ato janë biletat e mia.                                     Şunlar benim biletlerim.

 

Bu örnekte  dişil “ bilet” kelimesinin çoğulu “biletat” olmuş  ve ayrıca “ benim” kelimesi bu çoğul isimle “e mia “ şeklinde kullanılmıştır.

 

            Yukarıdaki örneklerin verilme amacı Arnavutça dilbilgisi yapısının Türkçe’den farklı olduğunu gösterme ve ilk başta zor ve değişik gelecek bu kelimelerin zamanla kullana kullana öğrenileceğini belirtmektir.